AM PLL mini middengolf zendertje werkt prima (Toestel of techniek)

door Pieter Vos , 29-06-2014, 17:51 (3808 dagen geleden)
Gewijzigd door Pieter Vos, 29-06-2014, 17:59

Kort geleden werd op dit forum een AM PLL mini middengolf zendertje aangeboden, zie http://www.philipsradios.nl/forum/index.php?id=20661

Hoewel ik al in bezit ben van twee zelf ontworpen middengolf mini zendertjes (één met buis en de andere met transistors, (zie de artikelen op het NFOR), welke nog steeds naar grote tevredenheid functioneren, heb ik ook het bouwpakket van de AM PLL mini zender aangeschaft. Voor de prijs kon ik het niet laten. Het AM PLL mini zendertje wil ik vooral gaan gebruiken bij de PC om audio streams op mijn oude radio's te laten klinken. De andere twee zendertjes heb ik dan voor de weergave van LP, CD en/of cassettebandjes.

Afgelopen donderdag is het pakketje met print en onderdelen van het AM PLL mini middengolf zendertje aangekomen. Helaas ontbraken in de zending twee condensators. Maar aangezien ik zelf genoeg onderdelen heb, was dit geen ernstig probleem. Daarnaast had ik nog onderdelen liggen om een bijpassende kleine netvoeding te maken met een 7812 lineaire spanningsstabilisator IC.

Dit weekeinde heb ik de onderdelen op de printplaat gesoldeerd. Toen kwam het spannende moment: doet ie het of doet ie het niet? Gelukkig bleek het mini zendertje meteen prima te werken. Waarschijnlijk is dit er mede aan te danken dat ik van het solderen geen haastklus heb gemaakt. Ik heb het onderdeel plaatsing- en soldeerwerk heel zorgvuldig gedaan met meermaals controle of ik het juiste onderdeel wel op de juiste plaats ging solderen.

Voorafgaande aan het soldeerwerk heb ik het artikel van Otto Tuil gelezen over het AM PLL mini zendertje op http://www.gloeidraad.nl/radioforumservice/index.php?p=artikelen&sub=artikel-am-pll2 Otto had zijn ontwerp op een aantal punten gewijzigd. Maar het zendertje in de versie van het bouwpakket werkt ook prima.

Twee aanpassingen op het bouwpakket heb ik wel gemaakt. Ten eerste is dit de signalering van overmodulatie. In het nieuwe schema van Otto Tuil zag ik dat de tot dusver ongebruikte tweede opamp in U5 (de LM358) wordt toegepast voor de signalering van overmodulatie. Dit heb ik zelf ook toegepast. Daartoe heb ik voor het monteren van U5 de soldeergaten voor de pennen 5, 6 en 7 met een 2,5 mm boor voorzichtig uitgeboord. Op deze manier kon ik de tweede opamp in U5 ook gaan gebruiken door rechtstreeks ann de pennen van het IC te solderen.

Als tweede aanpassing heb ik onderdelen aangebracht voor het extra versterken van de hoge tonen. Zoals bekend wordt bij AM om de bandbreedte te beperken tot 9 kHz gebruikelijk het spectrum van het audio signaal afgekapt boven de 4500 Hz. Ook de middenfrequent versterkers in AM ontvangers hebben een doorlaat van niet veel meer dan 9 kHz, dit om voldoende selectief te kunnen zijn. Maar net zo ernstig is dat de anode van de eindbuis vaak is ontkoppeld met een flinke condensator. Daarbij zit deze condensator ook nog eens tussen de anode en de min van de voeding. Als deze condensator defect raakt verbrandt ook de primaire van de uitgangs transformator omdat er de volle voedingsspanning over komt te staan.

Bovendien heeft deze condensator vaak de overdreven grote waarde van 4700 pF. Bij 4700 pF is de impedantie bij 4500 Hz ca. 7500 ohm. Is de impedantie aan primaire zijde van de uitgangs transformator 7000 ohm, dan zal bijna de helft van een 4500 Hz toon niet naar de luidspreker gaan maar worden kortgesloten door de condensator! Ik heb het nogal vreemd gevonden dat merken zoals Philips en Erres zo vaak van die grote 4700 pf condensators monteerden en dan ook nog eens onveilig voor de uitgangstrafo.

Derhalve zijn er twee redenen altijd de eindbuis anode condensator na te kijken. Ten eerste moet voor de veiligheid van de uitgangstrafo deze condensator parallel aan de primaire wikkeling geplaatst worden. Dat kan prima want dankzij de voedings elco is voor wisselspanning de hoogspanning plus ook "aarde". Ten tweede moet voor een betere hoge tonen weergave de betreffende condensator vervangen door een exemplaar met kleinere capaciteit. In de praktijk is 1000 pF zeker voldoende capaciteit voor deze condensator.

Terug naar de weergave van audio bij AM. In vergelijking met FM heeft AM de onaangenaam overkomende beperking van slechts 4500 Hz als maximum toonhoogte. Om naar mijn idee toch iets in de weergave te verbeteren pas ik het optrekken van de hoge tonen in het mini zendertje toe. Dit kan bij het AM PLL mini zendertje door parallel aan C13 en R4 extra 3900 pF in serie met 2200 ohm te plaatsen, d.w.z. direct vanaf de inverterende ingang van de audio opamp naar massa. De versterking van de audio opamp zal dan vanaf ca. 1850 Hz gaan toenemen. De weerstand van 2200 ohm zorgt er voor dat de toename van hoge tonen versterking beperkt blijft tot maximaal 10 keer de versterking van de midden- en lage tonen.

Het is natuurlijk mijn persoonlijke mening maar het optrekken van de hoge tonen vind ik beslist prettig. Men kan de sterkte van het optrekken van de hoge tonen ook regelbaar maken door in serie met de genoemde 2200 ohm weerstand een potmeter van 22 tot 47 kilo-ohm op te nemen.

Al met al ben ik heel tevreden over het AM PLL mini zendertje. Het instellen van de frequentie is weliswaar lastiger dan bij mijn mini zendertjes met afstemcondensator. Maar als het er op aankomt gebruik ik al geruime tijd steeds dezelfde frequentie op de middengolf. Een groot voordeel van het AM PLL mini zendertje is dat de eenmaal ingestelde frequentie niet gemakkelijk ontregeld kan raken door zo iets als het onbedoeld aanraken van de knop van de afstemcondensator van mijn andere mini zendertjes.

Daarnaast staat het AM PLL mini zendertje beduidend preciezer op het 9 kHz raster van frequenties van de middengolf. Bovendien blijft het AM PLL mini zendertje zeer stabiel op de gekozen frequentie staan. Er is geen hoorbare fluittoon door interferentie met een op dezelfde frequentie werkzame reguliere zender, zoals deze wel vaak ontstaat door het verlopen van de frequentie bij mijn met LC kring afgestemde zendertjes.

Qua vermogen is het AM PLL mini zendertje ongeveer even sterk als mijn zelf gebouwde transistor mini MG zendertje. Met beide zendertjes heb ik een goed bereik door de gehele woning. Maar - inderdaad - ongeveer 50 meter buitenshuis zijn de zendertjes nog maar heel zwak te ontvangen. Dit is precies wat ook mijn bedoeling is.

Tenslotte nog tips voor de te gebruiken frequentie op de middengolf. Natuurlijk hangt dat ook af van de specifieke woonplaats, al dan niet nabij MG zenders. Stil is het tegenwoordig op de frequenties 1512 en 927 kHz nu de Vlaamse radio daar geen gebruik meer van maakt. Ook is het stil op 1044 kHz. Andere stille frequenties moet ik nog opzoeken.

Met vriendelijke groet, Pieter Vos.