De varco van de Bush TR82c
Enige tijd terug kocht ik een Bush TR82c en ik schrok me dood want hij was 2x zo groot als dat ik dacht. Wat een joekel. 33x 23x 9 cm
Ik wist dat de radio niet werkte dus dat is een dubbele uitdaging voor de restauratie.
Nadat ik een AF 117 tor had vervangen werkte de radio weer maar de variabele condensator voor de afstemming bleek flinke sluiting te maken.

Ik besloot deze varco, een beetje oneerbiedige naam voor zo'n mooi bouwwerkje, eruit te halen. Een heel mooi bouwwerkje want op de as zit een vertragings- mechanisme dat het afstemmen makkelijker maakt.
Tja, de beweegbare platen stonden allemaal tegen de vaste platen aan te leunen en dat maakte sluiting. Achterop de varco zit een stelschroefje, kogeltje en een borgmoertje en dat schroefje moest wat losser om de beweegbare platen weer van de vaste platen af te krijgen.
Ik moest het hele schroefje losdraaien omdat voor elkaar te krijgen, dat was geen oplossing, omdat het beweegbare deel zo los in het frame zat dat het alle kanten kon bewegen en dat is niet de bedoeling van de afstemcondensator. .

Het is de bedoeling dat de beweegbare lamellen zich precies tussen de vaste lamellen doordraaien zonder dat ze elkaar raken. Nu rammelde het geheel en bovendien was de druk op het lagertje, dat voor de vertraging zorgt, te laag dus werkte de hele vertraging ook niet.
Als ik eens goed naar het frame keek van de varco dan leek het er sterk op dat het U profiel wat uit elkaar stond en dat verklaart dat de beweegbare segmenten, bij het stellen, niet meer mooi tussen de vaste platen in te krijgen was. Ik moet iets doen aan de U vorm van het frame. De rechtop staande kanten van de U moeten iets meer naar elkaar toe, dan zou het al beter passen.

Ik besloot om de hele varco uit elkaar te halen. Het beweegbare deel zit vast door de as die door het frame naar buiten steekt, zit ook vast aan de andere kant door het stelschroefje met borgmoertje en zit ook vast door 2 sleepcontactjes die er voor zorgen dat het beweegbare deel zijn massa verbinding krijgt. Anders krijgt het beweegbare gedeelte de massa via het kogellager en daar zit weer vet in en dat kan zelfs isoleren.

De sleepcontactjes zijn stugge verzilverde draden die aan het huis vast gesoldeerd zijn, toen die verwijderd waren kon ik het draaibare deel er uit tillen.

Ik had al gezien dat de U vorm het meest was ontzet bij de achterkant van het frame, de voorkant dat klopte wel. Kennelijk was in de loop der jaren, door de druk, het frame wat uit elkaar geweken ondanks dat er aan de zijkant een strip zit die dat moet voorkomen. Ik besloot om met een tegendruk de U vorm te corrigeren zodanig dat de achterkant, bij het stelschroefje, weer rechtop, haaks, zou komen. De strip aan de zijkant soldeerde ik los aan één kant zodat de correctie gemakkelijk uit te voeren is. Met een lijmklem en een blokje hout maakte ik wel een druk op de achterkant maar niet op de voorkant.

Toen ik met mijn timmermansoog vond dat het weer haaks op elkaar stond soldeerde ik de strip weer vast zodat de U vorm niet terug zou vallen als ik de lijmklem weghaalde.

Het bleek niet voldoende te zijn, kennelijk is er iets mis met mijn timmermansoog dus heb ik het nog een keer gedaan en nog strakker aangedraaid.
Dit keer was het goed. Als ik de beweegbare platen mooi tussen de vaste wil laten doordraaien dan moest ik het stelschroefje aardig aandraaien en heeft het lager ook weer druk genoeg om vertraagt te kunnen draaien.

Even over de vertraging. Tot voor kort wist ik niet dat dit op één as kon zonder gebruik te maken van tandwielen. Nu kon ik eens goed bekijken hoe het werkt en kon ik ook meteen het lager schoonmaken en opnieuw smeren.

De vertraging is een wereldvondst vind ik, zo simpel, maar kom er maar op.
De as van de varco is het eerste deel hol en in die holte past de binnen as. In de holle buiten as zijn 3 gaatjes geboord ieder na 120 graden waardoor een kogeltje kan. In het binnen asje zit op die hoogte een dwars sleufje. Het kogeltje loop tussen dit sleufje en de binnenkant van het kogellagerhuisje in het frame.

Als het binnen asje verdraaid wordt en het kogeltje is 4 mm verdraaid dan draait dat kogeltje ook 4 mm in de buitenste ring, het kogellagerhuisje. Die omtrek is ca 4x groter dan de omtrek van de groef in het binnen asje, dus draait het binnen asje 4x zo hard als de kogeltjes zich bewegen door de buitenrand. Omdat de kogeltjes door de gaatjes van de buiten as heen steken wordt de buiten as meegenomen door de kogeltjes en aan de buiten as zitten dus de twee draaibare schoepen die maar een halve slag kunnen maken. Door deze vertragings- techniek is het afstemmen een factor 4 gemakkelijker geworden.

Toen de varco weer in elkaar zat had ik nog steeds iets sluiting tussen de platen. Ik besloot om één sectie zo af te regelen met het achter stelschroefje dat die sectie geen sluiting maakt. De andere sectie sloot ik aan op mijn uniemeter, die kan piepen als er sluiting is, en ik verdraaide de varco naar de stand waar mijn meter begon te piepen. Met een lichtje scheen ik tussen de platen door en zag ik waar de sluiting zich bevond. Met een kunststof spateltje duwde ik lichtjes aan de plaat en ja hoor het piepen hield op. Ik heb toen die plaat wat bijgesteld en nu loopt de varco alsof hij nieuw is.

Jack Marotick